Светски ден за борба против рак

Секоја година, 4 февруари, Светскиот ден на борба против ракот ни дава право на сите низ светот да дадеме поддршка, да го подигнеме колективно гласот, да преземеме лична акција и да вршиме притисок врз владите да сторат повеќе. Светскиот ден на борба против рак е единствениот ден на глобалниот здравствен календар каде сите ние можеме да се обединиме под еден знак, знакот на борба против ракот на позитивен и инспиративен начин.

4 Февруари 2019 е посветен на подигање на свеста за борба против ракот и охрабрување за негова превенција, откривање и третман.

Темата за 2019 година е “Јас сум и јас ќе” – сe околу твојата приказна и твојот ангажман.

Ракот претставува голема група на болести, кои вклучуваат неконтролиран раст на клетките. Клетките се делат и растат неконтролирано, формирајќи малигни тумори. Ракот може да се прошири на околните ткива, а исто така, може да се прошири и на подалечни делови на телото преку лимфниот систем или крвотокот. Не сите тумори се канцерогени.

Ракот предизвикува 20% од смртните случаи во Европскиот регион. Секоја година, со повеќе од 3 милиони нови случаи и 1,7 милиони смртни случаи, ракот е најважната причина за смрт и морбидитет во Европа по кардиоваскуларните заболувања.

Се проценува дека бројот на смртни случаи од рак двојно ќе се зголеми во следните 20 до 40 години, со најголем пораст во земјите со низок и среден приход, односно оние земји кои имаат помала можност да се справат со социјалното и економското влијание на болеста.

Ракот во многу случаи може да се избегне, а раното откривање значително ја зголемува можноста за лекување. Веќе доволно се знае за причините за канцер за да може да се спречи најмалку една третина од сите видови на рак, а некои од најчестите видови – вклучувајќи рак на дојка, колоректален и цервикален карцином – може да се излечат ако се откријат рано.

На глобално ниво, повеќе од 70% од сите смртни случаи од рак се јавуваат во земјите со низок и среден приход, кои имаат малку или никакви ресурси за превенција, дијагностицирање и лекување на ракот. Без оглед на нивото на ресурси, сите земји можат да ги имплементираат четирите основни компоненти на контрола на ракот – превенција, рано откривање, дијагностицирање и лекување, како и палијативна нега – и со тоа да се избегне појавата на многу нови случаи на рак, многу случаи да се излекуваат, како и да се намали страдањето на заболените од рак.

МОРТАЛИТЕТ ОД МАЛИГНИ НЕОПЛАЗМИ ВО  Р. МАКЕДОНИЈА

Во Р.Македонија после болестите на циркулаторниот систем малигните неоплазми се втората најчеста причина за смрт. Во 2010 година од рак умреле 3705, а во 2017 година 3715 лица, додека стапката на морталитет се движи од 180,3 на 100000 население во 2010 година до 179,1%000 во 2017 година.

 

Дијаграм 1: Стапка на морталитет од малигни неоплазми во Република Македонија, 2010 – 2017година

 Извор: Институт за јавно здравје

Според пол, во 2010 година бројот на умрени мажи од малигни неоплазми е 2218 со стапка од 215,4 на 100000 мажи, а бројот на умрени жени 1487 со стапка од 145,1 на 100000 жени. Овој број во 2017 година кај машката популација е 2189 со стапка од 210,7%000, а кај женската популација овој број изнесува 1526 со стапка од 147,4 %000.

 

Дијаграм 2: Стапка на морталитет од малигни неоплазми по пол во Република Македонија, 2010 – 2017 година

 Извор: Институт за јавно здравје

Најчести примарни локализации на малигни неоплазми

Кај мажите најчеста причина за смрт од малигни неоплазми во периодот 2010-2017 година е малигната неоплазма на бронх и бел дроб со стапка на морталитет која се движи од 64,8 во 2010 година до 66,9 во 2014 година и 58,2 на 100000 мажи во 2017 година.

Дијаграм 3: Стапка на морталитет од малигна неоплазма на бронх и бел дроб  во Република Македонија кај мажи, 2010 – 2017 година

 Извор: Институт за јавно здравје

Кај жените најчеста причина за смрт од малигни неоплазми во периодот 2010-2017 година е малигната неоплазма на дојка. Стапката на морталитет се движи од 30,0 во 2010 година до 26,9 во 2017 година на 100000 жени.

Дијаграм 4: Стапка на морталитет од малигна неоплазма на дојка во Република Македонија кај жени,2010 – 2017 година

 Извор: Институт за јавно здравје